Fikri ve Sınai Haklar Mahkemelerinin Görev Alanları Nelerdir?

Fikri ve sınai haklar hukukun alt uzmanlık dallarından biridir. Bu nedenle bu haklardan kaynaklanan uyuşmazlıklara bakmakla görevli genel yetkili mahkemelerden ayrı bir ihtisas mahkemesi olmak üzere fikri ve sınai haklar mahkemesi kurulmuştur. Bu mahkemeler de kendi içinde fikri ve sınai haklar hukuk mahkemesi ve fikri ve sınai haklar ceza mahkemesi olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi

Fikrî ve Sınaî Haklar Hukuk Mahkemeleri, Patent Haklarının Korunmasına ilişkin tüm davalara, Endüstriyel Tasarımların Korunmasına ilişkin davalara, Coğrafi İşaretlerin Korunması Hakkındaki davalara, Markaların Korunmasına ilişkin davalara ve Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun düzenlediği hukuki ilişkilerden doğan tüm davalara bakmakla görevli ve yetkilidir. Mahkemenin bakacağı davalarda dava konusunun miktarı dikkate alınmamaktadır. Fikrî ve sınaî haklar hukuk mahkemeleri Hâkimler ve Savcılar Kurulu’nun olumlu görüşü alınarak, tek hâkimli ve asliye mahkemesi derecesinde Adalet Bakanlığınca lüzum görülen yerlerde kurulur. Mahkemelerin yargı çevresi, il ve ilçe sınırlarına bakılmaksızın Adalet Bakanlığının önerisi üzerine Hâkimler ve Savcılar Kurulu tarafından belirlenir. Fikri ve sınai haklar hukuk mahkemesi kurulmamış olan yerlerde bu mahkemenin görev alanına giren dava ve işlere asliye hukuk mahkemeleri tarafından bakılmaktadır. Fikrî ve sınaî haklar hukuk mahkemesi bakımından, sözü edilen mevzuatta özel bir yargılama usulü öngörülmemiştir. Fikrî ve sınaî haklar hukuk mahkemesi, nitelik olarak asliye hukuk mahkemesi statüsünde olduğundan bu mahkemelerde yapılan yargılamalarda yazılı yargılama usulü uygulanmaktadır.

Fikrî ve Sınaî Haklar Hukuk Mahkemelerinin Görev Alanındaki Davalar

•  551 sayılı Patent Haklarının Korunması Hakkındaki Kanun Hükmünde Kararname’de öngörülen tüm davalar
• 554 sayılı Endüstriyel Tasarımların Korunması Hakkındaki Kanun Hükmünde Kararname’de öngörülen davalar
• 555 sayılı Coğrafi İşaretlerin Korunması Hakkındaki Kanun Hükmünde Kararname’de öngörülen davalar
• 556 sayılı Markaların Korunması Hakkındaki Kanun Hükmünde Kararname’de öngörülen davalara
• 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun düzenlediği hukuki ilişkilerden doğan davalara, dava konusunun miktarı dikkate alınmaksızın bakmakla görevlidir.

Fikri ve Sınai Haklar Ceza Mahkemesi

Kanundaki ceza miktarı ve suçun vasfı ne olursa olsun, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nda düzenlenen tüm suçlarla ilgili yargılama yapmakla görevli olan mahkemeye fikri ve sınai haklar ceza mahkemesi denir. Fikri ve sınai haklar ceza mahkemesi, özel mahkeme statüsündedir. Genel mahkemeler olan asliye ceza mahkemesi ve ağır ceza mahkemesi görev kuralları suç vasfı ve ceza miktarına göre belirlenirken, fikri ve sınai haklar ceza mahkemesinin görevi tümüyle fikri mülkiyet suçlarına hasredilmiştir.

5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun 71 ve 72. maddelerinde fikri mülkiyet suçları düzenlenmiştir. Tüm fikri mülkiyet suçları şikayete bağlı suçlardandır. Şikayet hakkı, suç teşkil eden fiil ve failin öğrenilmesinden itibaren başlar. Şikayet süresi, fail ve fiilin öğrenilmesinden itibaren 6 aydır. Suçun mağduru olan eser sahibi veya telif hakkına sahip kuruluş şikayetçi olmadığı müddetçe, fiili işleyenler hakkında soruşturma ve kovuşturma yapılmaz.

Fikri ve Sınai Haklar Ceza Mahkemesinin Görevine Giren Suçlar

• Eser Sahibinin İzni Olmadan Eserin Umuma Arzedilmesi ve Yayımlanması Suçu
• Başkasına Ait Esere Kendi Eseri Olarak ‘Ad Koyma’ Suçu
• Kaynak Göstermeme veya Yanıltıcı, Yetersiz Kaynak Gösterme Suçu
• Alenileşmemiş Bir Eserin Muhtevası Hakkında Kamuoyuna Açıklamada Bulunma Suçu
• Tanınmış Bir Kimsenin Adını Kullanarak Eser Çoğaltma, Dağıtma ve Yayımlama Suçu

• Bilgisayar Programlarına Dair Fikri Mülkiyet Suçları

Fikri ve Sınai Haklar Mahkemelerinin Yargı Çevresi İle HSK Kararı

31.05.2018 tarih ve 30437 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Hakimler ve Savcılar Kurulu Birinci Dairesi’nin kararı ile Fikri ve Sınai Haklar Mahkemesi kurulmamış yerlerde görevli Asliye Hukuk ve Ceza Mahkemeleri belirlenmiştir.

HSK Birinci Dairesi’nin Resmi Gazete’de yayımlanan 30.05.2018 tarih ve 839 sayılı kararı ile 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 156. maddesi göz önünde bulundurularak Fikri ve Sınai Haklar Mahkemesi kurulmamış olan yerlerde bu mahkemenin görev alanına giren dava ve işlere, o yerde bulunan hangi Asliye Hukuk ve Ceza Mahkemesinin bakacağı belirlenmiştir. Anılan karar göre;

Fikir ve Sınai Haklar Hukuk ile Ceza Mahkemesinin kurulmadığı ve yargı çevresinin bu mahkemelerin bulunduğu mahallere bağlanmadığı yerlerde,

• Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesinin göreve alanına giren dava ve işlere;

1. Bir asliye hukuk mahkemesi bulunan yerlerde bu mahkemenin
2. İki asliye hukuk mahkemesi bulunan yerlerde 1 numaralı asliye hukuk mahkemesinin,
3. İkiden fazla asliye hukuk mahkemesi bulunan yerlerde ise 3 numaralı asliye hukuk mahkemesinin,

• Fikri ve Sınai Haklar Ceza Mahkemesinin göreve alanına giren dava ve işlere;

1. Bir asliye ceza mahkemesi bulunan yerlerde bu mahkemenin
2. İki asliye ceza mahkemesi bulunan yerlerde 1 numaralı asliye ceza mahkemesinin,
3. İkiden fazla asliye ceza mahkemesi bulunan yerlerde ise 3 numaralı asliye ceza mahkemesinin,

bakmasına karar verilmiştir.