Limited Şirketlerde Yönetim ve Temsil Organı: Müdürlük Kurumu İle İlgili Sıkça Sorulan Sorular ve Cevapları

1- Müdürlük sıfatı nasıl kazanılır?

Limited şirket müdürlük sıfatı, şirket sözleşmesi ya da genel kurul kararı ile kazanılır. Şirketin kuruluşunda şirket sözleşmesinde müdürlerin gösterilmesi yasal bir zorunluluk olduğu için, kuruluşta müdürlük sıfatı şirket sözleşmesi ile kazanılmaktadır. Kuruluş sonrasında müdürler genel kurul tarafından atanır. Müdürlerin atanması genel kurulun devredemeyeceği görev ve yetkiler arasındadır.

2- Müdürlük sıfatı nasıl kaybedilir?

Müdürlük sıfatı şu hallerin gerçekleşmesi durumunda kaybedilir; • Görev süresi öngörülmüşse bu sürenin dolmasıyla, • Genel kurulun azil kararıyla, • Mahkeme kararıyla, • İstifayla, • Ölüm, kısıtlanma ve iflas gibi hallerde, • Şirket sözleşmesinde müdürlük için öngörülen niteliklerin kaybedilmesiyle.

3- Müdürlerin görev süresi belirli midir?

Şirket sözleşmesinde ya da genel kurulun seçim kararında belirlenen süre dahilinde müdürler görevlerini yerine getirirler. Anonim şirket yönetim kurulu üyelerinin görev süresinin üst sınırı (üç sene) açık bir şekilde Kanun’da öngörülmüş olmasına karşın, limited şirket müdürlerinin görev sürelerinin üst sınırına yönelik herhangi bir sınırlama Yeni TTK’da bulunmamaktadır.

4- Müdürler için aranan nitelikler nelerdir?

Anonim şirket yönetim kurulu üyeleri için TTK’nın 359. maddesinde açıkça aranan tam ehliyetli olma şartı, limited şirket müdürleri açısından kanunda açıkça düzenlenmemiştir. Bununla beraber, müdürlük sıfatının hem yetki hem de sorumluluk vermesinden dolayı müdürlerin tam ehliyetli olması gerektiği anlaşılmalıdır. İflas ya da mahkumiyet gibi sebepler ise müdür seçilmeye engeldir. Gerçek kişiler gibi tüzel kişiler de limited şirket müdürü olarak atanabilir. Aynı şekilde müdür, Türk vatandaşı olabileceği gibi yabancı da olabilir. Müdürlerin yüksek öğrenim görmesi gibi bir şart Kanun’da aranmamıştır. Bununla birlikte şirket sözleşmesi ile de müdürler için özel nitelik aranabilir. Bu kapsamda örneğin; müdürün yüksek öğrenim görmüş olması, 65 yaşını aşmamış olması gibi şartlar şirket sözleşmesi ile düzenlenebilir.

5- Müdürlerin devredilemez ve vazgeçilemez görevleri nelerdir?

Anonim şirket yönetim kuruluna paralel şekilde, limited şirket müdürünün/müdürler kurulunun vazgeçilmez görev ve yetkileri de Yeni TTK’da düzenlenmiştir. Müdürler, aşağıda belirtilen görev ve yetkilerini devredemez ve bunlardan vazgeçemezler:

• Şirketin üst düzeyde yönetilmesi ve yönetimi için gerekli talimatların verilmesi.
• Kanun ve şirket sözleşmesi çerçevesinde şirket yönetim örgütünün belirlenmesi.
• Şirketin yönetimi için gerekli olduğu takdirde, muhasebenin, finansal denetimin ve finansal planlamanın oluşturulması.
• Şirket yönetiminin bazı bölümleri kendilerine devredilmiş bulunan kişilerin, kanunlara, şirket sözleşmesine, iç tüzüklere ve talimatlara uygun hareket edip etmediklerinin gözetimi.
• Küçük limited şirketler hariç, risklerin erken teşhisi ve yönetimi komitesinin kurulması.
• Şirket finansal tablolarının, yıllık faaliyet raporunun ve gerekli olduğu takdirde topluluk finansal tablolarının ve yıllık faaliyet raporunun düzenlenmesi.
• Genel kurul toplantısının hazırlanması ve genel kurul kararlarının yürütülmesi.
• Şirketin borca batık olması hâlinde durumun mahkemeye bildirilmesi.

Yukarıda yer alan devredilemez yetkilerin tümü yürütmeye ilişkin olup, bunlar iç ilişkiyi ilgilendiren yapının, yönetim birimlerinin, genel anlamda şirket örgütünün oluşturulması ve uygulanması ile ilgilidir.

6- Müdürlerin temsil yetkisi nasıl düzenlenmiştir?

Limited şirketi temsile yetkili olanlar, şirketin amacına ve işletme konusuna giren her tür iş ve hukuki işlemleri şirket adına yapabilir ve bunun için şirket unvanını kullanabilirler. Limited şirketin temsili şirket sözleşmesi ile düzenlenir. Şirketi temsil yetkisi şirket sözleşmesi ile müdür sıfatını taşıyan bir veya birden fazla ortağa veya tüm ortaklara ya da üçüncü kişilere verilebilir. En azından bir ortağın, şirketi temsil yetkisi bulunması gerekir. Temsile yetkili olanların, üçüncü kişilerle, işletme konusu dışında yaptığı işlemler geçerli olup, bu işlemler de “ultra vires” ilkesi Yeni TTK ile terk edildiği için şirketi bağlayacaktır. Bununla beraber üçüncü kişinin işlemin işletme konusu dışında bulunduğunu bildiği veya durumun gereğinden bilebilecek durumda olduğunun ispat edildiği hallerde şirket işlemle bağlı olmayabilecektir. Şirket sözleşmesinin ilan edilmiş olması üçüncü kişinin işlemin işletme konusu dışında bulunduğunu bildiği veya durumun gereğinden bilebilecek durumda bulunduğunun ispatı açısından tek başına yeterli olmayacaktır. Şirket sözleşmesinde aksine hüküm bulunmuyorsa çift imza kuralı geçerli olacak ve limited şirket, temsile yetkili en az iki kişinin şirket unvanı altına atacağı imza ile temsil edilebilecektir.

Temsil yetkisinin devri mümkündür. Temsil yetkisinin sınırlandırılması dış ilişkide sadece iki halde geçerli olacak olup bunlar; şirketin merkez ve şube işleri açısından geçerli olacak şekilde yetkinin yer itibarıyla sınırlandırılması veya birlikte temsilidir.

7- Müdürlerin özen yükümü nasıl düzenlenmiştir?

Müdürler, görevlerini dürüstlük ve özen yükümlülüğü çerçevesinde şirketin menfaatlerini gözeterek yürütmekle yükümlüdürler. Özen, iş ve işlemlerde gösterilmesi gereken dikkati, ciddiyeti ve bilimselliği ifade etmektedir. Bir karar alınmadan önce pazar araştırması, finansal durum değerlendirmesi, borçlara ve etiğe uygunluk incelemesi yapılması bilimselliğin ve modern yönetim ilkelerinin gereği olup, bu inceleme, araştırma ve değerlendirmeler özen kavramının tanımına dahil sayılmaktadır. Şirket menfaatinin gözetilmesi ise, şirketin menfaatinin kişisel menfaatlere ve başkalarının menfaatlerine feda edilmemesi, diğer menfaatlerin arkasına konulmaması anlamına gelmektedir. Tedbirli bir yöneticinin özeni ile görevini yerine getirmeyen ve şirketin menfaatlerini dürüstlük kuralı çerçevesinde gözetmeyen müdürler, özen yükümüne aykırı davranmaları nedeniyle kusurlu sayılıp, şirkete, ortaklara ve şirket alacaklılarına karşı sorumlu olabileceklerdir.

8- Müdürlerin rekabet yasağı nasıl düzenlenmiştir?

Limited şirket müdürlerinin şirketle rekabet oluşturan bir faaliyette bulunmaları yasaktır. Müdürlerin şirket ile rekabet oluşturan faaliyette bulunmalarına şirket sözleşmesi ile izin verilmesi ise mümkündür. Diğer tüm ortakların yazılı izni halinde de müdürün rekabet yasağı kaldırılabilir. Şirket sözleşmesi ile ortakların onayı yerine ortaklar genel kurulunun onay kararı da öngörülebilir. Rekabet oluşturan faaliyetler Kanun’da sayılmamakla beraber, şirketin işletme konusu çerçevesinde yer alan faaliyetlerin rekabet yasağına konu oluşturduğu söylenebilir.

9- Müdürlerin bildirim yükümlülükleri var mıdır?

Müdürler açısından çeşitli bildirim yükümlülükleri bulunmaktadır. Limited şirket sermayesinin borca batık olması halinde müdürler durumu mahkemeye bildirip şirketin iflasını istemekle yükümlüdürler. Limited şirketin şirketler topluluğuna ilişkin hükümlere tabi olduğu durumlarda da müdürlerin çeşitli bildirim yükümlülükleri bulunmaktadır. Ortaklardan biri şirket sözleşmesindeki hükme dayanarak çıkma talebinde bulunduğu veya haklı sebeplerden dolayı çıkma davası açtığı takdirde, müdür veya müdürler gecikmeksizin diğer ortakları da bu durumdan haberdar etmekle yükümlüdür.

10- Müdürlerin mali hakları nelerdir?

Anonim şirket yönetim kurulu üyelerinin mali hakları Yeni TTK’da açıkça düzenlenmiş olmasına karşın, müdürlerin mali haklarını bir arada gösteren bir hüküm Kanun’da yer almamaktadır. Müdürlerin ücret, huzur hakkı, kâr payı, ikramiye, prim ve görevden haksız yere alınma durumunda tazminat gibi mali hakları bulunmaktadır. Müdürlerin şirketle arasındaki hizmet ilişkisinin tabi olduğu sözleşmede müdürlerin mali haklarının ayrıntılı şekilde düzenlenmesi mümkündür.

11- Müdürlerin ve yakınlarının şirkete borçlanma yasağı var mıdır?

Anonim şirketlerde pay sahibi olmayan yönetim kurulu üyelerinin şirkete nakit borçlanması yasaklanmasına rağmen, müdürlerin şirkete borçlanmaları yasaklanmamıştır. Müdürlerin pay sahibi olmayan yakınları ise şirkete borçlanamaz. Şirket bu kişiler için kefalet, garanti ve teminat veremez, sorumluluk yüklenemez, bunların borçlarını devralamaz. Müdürlerin yakınlarından anlaşılması gereken, müdürün alt ve üst soyundan biri ya da eşinin yahut üçüncü derece dâhil üçüncü dereceye kadar kan ve kayın hısımlarından biridir. Yasağa aykırılığın hukuki sorumluluk dışında herhangi bir cezai sorumluluğu ise bulunmamaktadır.

12- Müdürler kurulunda başkanın üstün oyu var mıdır?

Limited şirketin birden fazla müdürden oluşması halinde müdürler kurulundan söz edilir. Genel kurul tarafından müdürlerden biri, müdürler kurulu başkanı olarak atanır. Örneğin iki müdürden oluşan müdürler kurulunda bir müdürün müdürler kurulu başkanı olarak seçilmesi gerekmektedir. Müdürler kurulunda yapılan oylamalarda eşitlik olması durumunda başkanın oyunun üstün sayılıp sayılmayacağına ilişkin tartışmalar Yeni TTK’da açık bir şekilde düzenlenmiş ve birden çok müdürün varlığı halinde müdürler kurulu çoğunlukla karar verecek olmakla beraber, oylarda eşitlik halinde başkanın oy hakkı üstün sayılacak ve karar bu doğrultuda alınacak ya da öneri reddedilmiş sayılacaktır. Müdürler kurulu başkanın üstün oy hakkının şirket sözleşmesinde yapılacak bir düzenleme ile kaldırılması ise mümkündür.

13- Müdürler kurulu karar defteri tutulmak zorunda mıdır?

Anonim şirketlerde yönetim kurulu karar defterinin tutulmasını ve kapanış tasdikinin yaptırılmasını Yeni TTK açıkça zorunlu tutmuş olmakla beraber, aynı zorunluluk limited şirket müdür/müdürler kurulu karar defteri açısından kanunda düzenlenmemiştir. Dolayısıyla, ikincil mevzuatta müdür/müdürler kurulu karar defteri tutulması ya da kapanış tasdiki gibi bir düzenleme limited şirketler için de öngörülmedikçe karar defteri tutulması ve kapanış tasdiki yaptırılması bir zorunluluk arzetmemektedir.

14- Müdürlerin hukuki sorumlulukları nasıl düzenlenmiştir?

Limited şirket müdürleri kanundan ve esas sözleşmeden doğan yükümlülüklerini kusurlarıyla ihlâl ettikleri takdirde, hem şirkete hem pay sahiplerine hem de şirket alacaklılarına karşı verdikleri zarardan sorumludurlar. Kanundan veya esas sözleşmeden doğan bir görevi veya yetkiyi, kanuna dayanarak, başkasına devreden müdürler, bu görev ve yetkileri devralan kişilerin seçiminde makul derecede özen göstermediklerinin ispat edilmesi hâli hariç, bu kişilerin fiil ve kararlarından sorumlu olmayacaklardır. Müdürler kontrolü dışında kalan, kanuna veya esas sözleşmeye aykırılıklar veya yolsuzluklar sebebiyle sorumlu tutulamayacak ve sorumlu olmama durumu gözetim ve özen yükümü gerekçe gösterilerek de geçersiz kılınamayacaktır. Öte yandan, birden çok müdürün bulunduğu limited şirketlerde, müdürlerin sorumluluğu açısından farklılaştırılmış teselsül hükümleri uygulanacaktır. Ortaya çıkan zarardan her müdür kusur durumuna ve zarar kendisine yükletilebildiği ölçüde sorumlu tutulabilecektir.

15- Müdürlerin cezai sorumlulukları nasıl düzenlenmiştir?

Yeni TTK’nın 644. Maddesi anonim şirketlere ilişkin hangi hükümlerin limited şirketler için de uygulacağını tahdidi bir biçimde sıralamıştır. İlgili maddenin cezai sorumluluğa ilişkin bölümünde anonim şirket yönetim kurulu üyelerinin cezai sorumluluğuna yönelik ceza hükümlerinin yalnızca bir kısım maddelerine atıf yapılmıştır. Atıf uyarınca, limited şirketlere uygulanan TTK’nın 549 ilâ 551 inci maddelerine aykırı hareket edenler, 562. maddenin sekizinci ila onuncu fıkralarında öngörülen cezalarla cezalandırılacaklardır. • Şirketin kuruluşu, sermayesinin artırılması ve azaltılması ile birleşme, bölünme, tür değiştirme ve menkul kıymet çıkarma gibi işlemlerle ilgili belgelerin ve beyanların gerçeğe aykırı olması • Sermaye hakkında yanlış beyanlar ve ödeme yetersizliğinin bilinmesi, • Ayni sermayenin veya devralınacak işletme ile ayınların değerlemesinde emsaline oranla yüksek fiyat biçilmesi ya da başka bir şekilde yolsuzluk yapılması gibi durumlarda, limited şirket müdürlerinin cezai sorumlulukları gündeme gelebilecektir. Yukarıda yer verilen Yeni TTK kapsamındaki cezai sorumluluk halleri dışında, TTK ya da cezai hükümler içeren sair mevzuat uyarınca da (örneğin hileli iflas suçu ile ilgili Türk Ceza Kanunu’nun 161. maddesi) müdürlerin cezai sorumluluğu gündeme gelebilecektir.